شرح دعای روز نهم ماه مبارک رمضان+صوت| آیت الله مجتهدی و محدثی

راهنمای مطالعه:

• شرح دعای روز نهم ماه مبارک رمضان-آیت الله مجتهدی 
• داستان معاذبن جَبَل در طلب بخشش و رحمت خداوند
• قرآن کریم به کسانی که در پرتو قرآن، در راه رضای خدا گام بر می دارند چه نویدی می دهد؟

در دعای روز نهم چنین می گوییم:

اَللّهُمَّ اجْعَلْ لی فیهِ نَصیباً مِنْ رَحْمَتِکَ الْواسِعَهِ

خدایا! مرا امروز از رحمت گسترده ی خویش نصیبی قرار بده.

برکات و رحمت الهی همیشه از سوی خداوند متعال به سوی ساکنان زمین سرازیر است. این ما هستیم که باید با خودسازی و تقوا، ظرف وجودی خود را، لایق این آبشار فیض الهی سازیم تا از آن بهره های فراوان ببریم.

چون در این ماه عنایت و نیکی های پروردگار شامل حال همه ی بندگان می شود، آن را «ماه رحمت» نامیده اند.

در باب رحمت واسعه ی الهی روایتی از امام صادق علیه السلام نقل است که می فرمایند:

زمانی که قیامت می رسد، خداوند رحمت خود را می گسترد، به گونه ای که ابلیس نیز در رحمت خداوند به طمع می افتد.

در روایت وارد شده است که خداوند خطاب به حضرت داود علیه السلام فرمود:

چنان که آفتاب بر کسی که در آن نشیند، تنگ نمی شود، رحمت من نیز بر کسی که در ان داخل شود، تنگ نخواهد شد.

همان گونه که گذشت در فراز اوّل از دعای روز نهم ماه مبارک رمضان، از خداوند طلب بخشش و رحمت نمودیم. در این زمینه داستان های گوناگونی نقل شده است که یک نمونه ی آن داستان «مُعاذِبنِ جبل» است.

«مُعاذِبنِ جَبَل» با دیده ی گریان خدمت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم رسید. آن حضرت پرسید: «چرا گریه می کنی؟» جواب داد: «گریه ی جوانی که پشت در است، مرا به گریه انداخته است. او می خواهد شما را ببیند، اگر اجازه فرمایید.» حضرت فرمود: «جوان را نزد من بیاور».

وقتی آن جوان خدمت رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم رسید، حضرت از او پرسیدند: «چرا گریان هستی؟» عرض کرد: «چگونه گریه نکنم، در حالی که مرتکب گناهانی شده ام که اگر خداوند به قسمتی از آن ها مرا بازخواست کند، وارد جهنم خواهم شد و هرگز مورد بخشش قرار نمی گیرم.» فرمود: «به خدا مشرک شدی؟» عرض کرد: «نه» فرمود: «آیا کسی را کشتی؟» عرض کرد: «نه» فرمود: «خداوند گناهانت را می آمرزد، گرچه مانند زمین های هفتگانه و دریاها و ریگ ها و درختان و هرچه در آن هاست، باشد!» عرض کرد: «از همه ی این ها بزرگ تر است.» پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم فرمود:

خداوند گناهانت را می آمرزد، گرچه مانند آسمان ها و ستارگان آن و مثل عرش و کرسی باشد.

جوان عرض کرد: «گناهان من از همه ی آن ها بزرگ تر است.» معاذ می گوید: پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم با این بیان جوان، خشمناک گردید و فرمود: «وای بر توای جوان! گناهان تو بزرگ تر است یا پروردگار تو؟

جواب داد: «ای پیامبر خدا! پروردگار من بزرگ تر از هر بزرگی است.» آن گاه پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم فرمود: «آیا گناه بزرگ را جز خداوند بزرگ می بخشد؟» جوان گفت: «نه» و آن گاه ساکت شد.

اسباب رحمت الهی را می توان از لابه لای آیات قرآن کریم به دست آورد.

پس نماز را برپا دارید و زکات را بدهید از خدا و پیامبر او فرمان برید و خدا به آنچه می کنید، آگاه است.(2)

خداوند می فرماید:

چرا از خدا طلب مغفرت نمی کنید، تا شاید مورد رحمت او قرار بگیرید.(1)

در نتیجه می توان گفت:

اقامه ی نماز، ادای زکات، اطاعت از خدا و رسول و توبه از موجبات رحمت الهی است.

وَاهْدِنی فیهِ لِبَراهینِکَ السّاطِعَةِ

خدایا! به ادله ی روشن و تابناک خویش، هدایتم کن.

یکی از آرزوهای اهل ایمان هدایت است؛ هدایتی که هیچ شک و شبهه ای در دل انسان باقی نمی گذارد. توفان ها و امواج سهمگین حوادث روزگار در او اثر نمی گذارد و هرروز قوی تر می شود. یکی از اسباب هدایت در انسان «تفکّر» است. آفرینش آسمان و زمین، پیدایش شب و روز، آمد و شد کشتی ها در دریا، ریزش قطرات باران، وزش باد و حرکت ابرهای متراکم در آسمان همگی شانه های انکارناپذیر وجود ذات پاک خداوند متعال هستند. تفکر در این نشانه ها وسیله ای است برای هدایت انسان و رساندن او به سر منزل مقصود. خداوند با بخشیدن «قوه ی تفکر» به آدمی، که در روایات از آن به «رسول باطنی» تعبیر شده، و نیز ارسال پیامبران که در روایات به «رسول ظاهری» موسوم اند، وی را در مسیر هدایت قرار داده است تا خود چه کند؟

وَخُذْ بِناصِیتی اِلی مَرْضاتِکَ الْجامِعَةِ

بِمَحَبَّتِکَ یا اَمَلَ الْمُشْتاقینَ

خداوندا! با قدرت و تسلط خود، مرا به سوی رضایت کامل خود بکشان، به حق دوستی و محبّت ای آرزوی مشتاقان!

اصولاً نعمتی از این بالاتر نیست که معبود و مولا و خالق انسان از او راضی و خشنود باشد. خداوند متعال  از اسماعیل علیه السلام چنین یاد می کند:

همواره مورد رضایت پروردگارش بود.(3)

در این آیه به این حقیقت اشاره شده است که اسماعیل در همه ی برنامه هایش، به جلب رضایت خداوند می اندیشیده است.

قرآن کریم  به کسانی که در راه تحصیل رضای خداوند گام بر می دارند، نوید می دهد که در پرتو قرآن، سه نعمت بزرگ به آنان داده می شود:(4)

اول- نعمت سلامت؛ سلامت فرد، سلامت اجتماع، سلامت روح وجان، سلامت خانواده و سلامت اخلاق.

دوّم _ خارج ساختن از ظلمت های کفر و بی دینی و رهنمون کردن آنان به سوی نور ایمان.

سوم _ رهبری و هدایت آنان به نزدیک ترین و کوتاه ترین راه که «صراط مستقیم» است.

این ها همه نصیب کسانی می شود که در برابر قدرت بی پایان خداوند تسلیم باشند.

منبع:[راه بندگی: شرحی گذرا بر دعاهای روزانه ی ماه رمضان -محمود نیاکان - صفحه ۳۳]

پی نوشت ها:

1-آیه ی ۴۶ از سوره ی نمل

2-آیه ی 13سوره ی مجادله

3- آیه ی 55 سوره ی مریم

4- آیه 16 سوره ی مائده

شرح دعای روز دوم ماه مبارک رمضان| جواد محدثی

فرازهای این دعا عبارت است از: 

خشم و رضاى خدا

قرائت قرآن

تا در ره عشق او مجرّد نشوى

هرگز زخودىِّ خويش، بيخود نشوى

دنيا همه بند توست بر درگه او

در بند «قبول» باش تا ردّ نشوى

آنچه انسان را به بهشت مى برد، يا به دوزخ مى كشد، «رضا»، يا «سَخَط» پروردگار است.

خشم و رضاى خدا

خشم و خشنودى خدا هم، نتيجه و بازتاب عمل ماست.

ماييم كه با عملمان، خدا را راضى مى كنيم يا به خشم مى آوريم.

«طاعت» ما، مايه رضايت اوست و معصيتمان، او را ساخط و خشمگين خواهد كرد.

چه عذابى دردناكتر از غضب و نارضايى خدا؟!…و چه پاداشى برتر و بزرگتر از خشنودى و رضاى حق؟!

پس بايد موجبات رضايتش را فراهم كرد، بايد با عمل صالح، كار خير، حق طلبى، ايثار و اخلاص، انفاق و صدقه، طاعت و عبادت و… به خداوند نزديك شد و رضاى او را كسب كرد.

بايد از نافرمانى، كينه توزى، بدخواهى، سوءنيّت، حسد و غيبت، احتكار و زراندوزى، گرانفروشى و حرامخوارى، ستم و حقكشى دورى كرد، چرا كه اينها مايه غضب الهى است، و هر كس مغضوب درگاه خدا گردد، خير و بركت از او روى گردان خواهد شد و درهاى تباهى و گمراهى و عذاب به رويش گشوده خواهد گشت.

به فرموده پيامبر خدا صلى الله عليه و آله به على عليه السلام: بالاترين عمل در اين ماه، پرهيز از گناه است:

«اَفضَلُ الأعمالِ فى هذَا الشَّهرِ الوَرَعُ عَن مَحارِمِ اللّه .»[1]

از آيات قرآن در اين زمينه چه برمى آيد و چه عملى موجب رضاى حق، و كدام عمل سبب خشم و نارضايتى خالق، به حساب آمده است؟

در برخى آيات، رضايت طرفينى مطرح شده است، يعنى هم رضايت خدا از انسان و انسان از خدا، و در اين زمينه، تعبير «رَضِىَ اللّه ُ عَنهُم وَ رَضُوا عَنْه» آمده است. امّا موارد اين سخن:

اوّل: نسبت به آنان كه در ايمان و عملشان و در عقيده و جهادشان «صادق»اند.[2]

دوم: درباره آنان كه در دوره هاى سختِ نهضت اسلامى، جزو پيشگامان انقلاب و ديندارى بودند و در دوره مكّى و مدنى، لقب مهاجرين و انصار را به خود اختصاص دادند و در پيوستن به پيامبر، دست به هجرت زدند.[3]

سوّم: تابعين و پيروانى كه در تداوم راه پيشتازان، تلاش كرده، با پيامبر كه رهبر نهضت بود، بيعت كردند.[4]

چهارم: مؤمنان راستين و راسخى كه با دشمنان خدا و پيامبر، و مخالفانِ مكتب و دينشان هرگز سازش نكرده و دشمن را به دوستى نگرفتند و رابطه ولايى و مودّتى برقرار نكردند، هر چند كه دشمنان خدا و دين، از بستگان نزديك و خويشاوندانشان بودند[5]

پنجم: آنانكه داراى «ايمان» و «عمل صالح» و «خشيت» از خدا بودند.[6]

اينها از جمله مواردى است كه نشانى قبول و رضاى الهى بر آنها خورده است و ما كه در دعايمان نزديك شدن به موجبات رضايت خدا را مى طلبيم، با توجه به موارد ياد شده، بايد از طريقِ:

ـ ايمان و عمل صالح و خشيت

ـ صداقت در عقيده و جهاد

ـ پيشاهنگى در هجرت و نصرت انقلاب و دين

ـ بيعت مستحكم با رهبرى و ولايت

ـ پيوندهاى مكتبى داشتن و رعايت مرزهاى عقيدتى و مرامى و ارزشى، وسايل اين قرب را فراهم كنيم.

قرائت قرآن

مطلب ديگر نيايش امروز، توفيق براى قرائت قرآن است.

قرآن، كتاب خداوند و وحى الهى است، مجموعه آيات روشن پروردگار است. برخورد ما با قرآن نيز ممكن است در «رضا» و «سخط» الهى مؤثّر باشد.

خواندن ونخواندن آن، عمل كردن وعمل نكردن به آن، قرآن را روى سرنهادن يا زيرپا افكندن، در اين كه خدا از ما راضى باشد يا ناراضى، نقش تعيين كننده داد.

چه خوش است يك شب، بكُشى هوا را

به خلوص خواهى، زخدا، خدا ر

ابه حضور خوانى، ورقى ز قرآن

فكنى در آتش، كتب ريا را

راستى آيا قرآن حق ندارد كه از غربت خويش در ميان مسلمين، به شكوه برخيزد؟

آيا جا ندارد كه از مهجور ماندن قرآن ميان امّت هاى اسلامى بناليم؟

قرآنى كه آيه آيه اش الهام دهنده است و سوره سوره اش، درسى گران و آموزشى عميق دارد، چگونه مورد فراموشى قرار گرفته است!…

امام صادق عليه السلام فرموده است:

«قرآن، عهد خـدا با خلق است و سزاوار است كـه هـر مسلمان، به اين « عهدنامه » نـگاه كنـد و هر روز مقدارى (50 آيه) از آن را بخواند.»[7]

امّا آنچه مهمّ است، صِرف تكرار الفاظ نيست، بلكه فهم معانى و عمل به امر و نهى و احكام آن است.

خواندنى با تأمّل و تدبّر، قرائتى همراه با عبرت و اعتبار، و تلاوتى با انديشه و استبصار.

امام صادق عليه السلام فرمود:

«بر شما باد قرآن… هر آيه اى را يافتيد كه سبب نجات پيشينيان شما گشته، به آن عمل كنيد و هر آيه اى را ديديد كه بيان هلاكت اقوام گذشته را داراست، از آن مسأله اجتناب كنيد.»[8]

اين، خود بيان يك فلسفه بلند حيات و تاريخ است.

مسأله عبرت گرفتن و آموزش و تجربه اندوزى.

بايد قرآن را تلاوت كرد، زياد هم بايد خواند، با تفكّر و تأمّل، بايد قرائت كرد، با وضو و با شستشوى دهان به تلاوت پرداخت،

و با صداى خوب و لحن زيباى عربى بايد خواند. (اِقرَؤُوا القُرآنَ بِلُحُونِ العَرَبِ وَ اَصواتِها.)[9]

پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله فرمود:

«براى هر چيزى زينتى است و زينت قرآن، صداى خوب است».[10]

در سيره معصومين روايت شده است كه در ماه رمضان زياد قرآن مى خواندند و گاهى چند ختم قرآن در اين ماه داشتند و به اصحاب خود نيز چنين سفارش مى كردند.[11]

از خداى ارحم الراحمين مدد بخواهيم كه با توفيق قرائت قرآن، زمينه عمل به آيات الهى را فراهم كنيم، تا به ديدار حق و قرب الهى و مقام «رضا» نايل گرديم.

قرآن را بايد گشود و خواند، كه اين قانون، مرامنامه زندگى و منشور حيات است.

پی نوشت:

[1] ـ شهراللّه ، ص 149.

[2] ـ مائده، آيه 119.

[3] ـ توبه، آيه 101.

[4] ـ حجرات، آيه 19.

[5] ـ حديد، آيه 23.

[6] ـ بيّنه، آيه 8.

[7] ـ القرآنُ عهدُاللّه الى خلقه، فقد ينبغى لِلمرء المسلمِ اَنْ يَنْظُرَ فى عهدِه و اَنْ يقرءَ منه فى كلّ يومٍ خمسين آيةًجامع الاخبار، ج 1، ص 335.

[8] ـ الحياة، ج 2، ص 116.

[9] ـ كافى، ج 2، ص 614.

[10] ـ ميزان الحكمه، ج 8، ص 3338.

[11] ـ ر.ك: شهراللّه فى الكتاب والسنّه، رى شهرى، ص 193.

منبع: سيناي نياز؛ جواد محدثي

 دعای روز دهم ماه مبارک رمضان+صوت            |             دعای روز هشتم ماه مبارک رمضان+صوت