شرح دعای روز سوم ماه مبارک رمضان| آیت الله مجتهدی رحمة الله علیه

شرح دعای روز سوم ماه مبارک رمضان| آیت الله مجتهدی رحمة الله علیه

راهنمای مطالعه:

• شرح دعای روز سوم ماه مبارک رمضان-آیت الله مجتهدی
• یکی از دلایل ضعیفی حافظه
• دعای تقویت حافظه
• شرح دعای روز سوم ماه مبارک رمضان-جواد محدثی

صوت دعای روز سوم ماه رمضان.mp3

اللَّهُمَّ ارْزُقْنِی فِیهِ الذِّهْنَ وَ التَّنْبِیهَ وَ بَاعِدْنِی فِیهِ مِنَ السَّفَاهَةِ وَ التَّمْوِیهِ؛ 

خدایا در این ماه رمضان روزی کن تا هوشیار شوم و حافظه پیدا کنم و (تنبیه: بیدار شدن) از خواب غفلت بیدار بشوم! انسان باید از خواب غفلت بیدار شود، اگر بیدار بشود خیلی لذت می برد، بعضی انسان ها در غفلت هستند لذا در ماه رمضان از خدا درخواست کنید که از خواب غفلت بیدار شویم.

علت ضعیفی حافظه

یکی از نعمت های بزرگ خدا ذهن است در این دعا از خدا درخواست ذهن و حافظه می کنیم، اگر می بینید حافظه ضعیف است و حافظه درست و حسابی نداریم علت آن گناه است ؛ به نامحرم که نگاه کنی حافظه می رود.

شعر:

شَکوتُ الی وَکیعٍ سوَء حِفظی

فَارشْدنی اِلی تَرِک المعاصی

و ذلِکَ  اَن حَفِظَ  العِلم فَضل

وَ فَضل اللهُ لایوتی لِعاصی (2)

شخصی به دانشمندی مراجعه می کند و می گوید؛ من حافظه ندارم آن دانشمند گفت: گناه نکن و علت آن را هم ذکر کرد و گفت: علم یک نوع فضیلت و برتری است و خدا این برتری را به شخص گنه کار نمی دهد لذا کسی که اهل گناه است مجتهد و ملا نمی شود و اگر بخواهد ملا بشود و به درد مردم بخورد باید حافظه داشته باشد و لازمه آن ترک گناه است.

خاطره:

مرحوم آیت الله بروجردی گاهی در درس شعر های سیوطی می خواندند؛ با این که حدود هفتاد الی هشتاد سال از زمانی که سیوطی می خواندند و مجتهد شده بودند فاصله بود، ولی به علت دوری از گناه از حافظه بسیاری قوی برخوردار بودند.

دعایی برای تقویت حافظه

پس از خدا؛ حافظه بخواهیم و ترک گناه کنیم؛ این دعا را هم بعد از هر نماز بخوانید « سبحان من لایعتدی علی اهل مملکته …» (3) که باعث تقویت حافظه می شود؛ قرآن حفظ کنید؛ حافظه زیاد می شود؛ خواندن آیت الکرسی حافظه را زیاد می کند و …

در ادامه دعای روز سوم از خدا طلب بیداری از خواب غفلت میکنیم

وَ بَاعِدْنِی فِیهِ مِنَ السَّفَاهَةِ وَ التَّمْوِیهِ؛ خدایا در این روز مرا از کارهای باطل و سفیهانه دور گردان؛ غیبت نکنم، دروغ نگویم و … (سفاهت به معنای؛ کار بی خردانه و بچگانه است.)

وَ اجْعَلْ لِی نَصِیباً مِنْ کُلِّ خَیْرٍ مِنْ کُلِّ خَیْرٍ تُنْزِلُ فِیهِ؛ خدایا هر کار خیری که در ماه رمضان نازل کرده ای نصیبی از آن کار خیر به من برسان.

پس با ترک گناه و عبور نکردن از خط قرمز های خداوند میتوانیم دارای حافظه قوی تر و رسیدن خیر و برکت در زندگیمان شویم.

شیطان چگونه از ما دور می شود؟

رسول خدا فرمود : آیا شما را خبر ندهم به اموری که اگر به آن امور عمل کنید شیطان از شما دور می شود؛ مثل دور بودن مشرق از مغرب؟!

اصحاب گفتند: بله یا رسول الله

حضرت فرمودند: روزه بگیرید چرا که روزه صورت شیطان را سیاه می کند

یکی از کار های خیر روزه  گرفتن است از خدا بخواهیم که در ماه رمضان مریض نشویم و توفیق روزه داری داشته باشم یکی از کار های خیر دیگر صدقه است؛ صدقه دادن هم پشت شیطان را می شکند «و کَسْرَ ظَهره» و در ادامه آمده  است مواظبت بر عمل صالح؛ نماز شب و دوستی با خدا و استغفار ریشه و رگ  شیطان را قطع می کند

و در آخر حدیث گفته شده است « و لِکلِ شیٍ زکات  و زکاتُ الابدان الصیام » که هر چیزی زکاتی دارد و زکات بدن های شما روزه است. (4)

وَ اجْعَلْ لِی نَصِیباً مِنْ کُلِّ خَیْرٍ تُنْزِلُ فِیهِ بِجُودِکَ یَا أَجْوَدَ الْأَجْوَدِین؛ خدایا هر خیری که در ماه رمضان نازل می کنی برای من نصیبی از آن خیر قرار بده به جود و بخشش خودت ای کسی که جود و بخششت از همه بخشندگان بیشتر است.

پی نوشت:

1- اقبال الاعمال ؛ سید بن طاوس  ص 123

2- « المستطرف فی کل فن مستطرف» ص 29 باب چهارم

3-  «مستدرک الوسائل ج : 5 ص : 78»  عَنِ النَّبِیِّ ص قَالَ لِأَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع إِذَا أَرَدْتَ أَنْ تَحْفَظَ کُلَّمَا تَسْمَعُ وَ تَقْرَأُ فَادْعُ بِهَذَا الدُّعَاءِ فِی دُبُرِ کُلِّ صَلَاةٍ وَ هُوَ «سُبْحَانَ مَنْ لَا یَعْتَدِی عَلَی أَهْلِ مَمْلَکَتِهِ سُبْحَانَ مَنْ لَا یَأْخُذُ أَهْلَ الْأَرْضِ بِأَلْوَانِ الْعَذَابِ سُبْحَانَ الرَّءُوفِ الرَّحِیمِ اللَّهُمَّ اجْعَلْ لِی فِی قَلْبِی نُوراً وَ بَصَراً وَ فَهْماً وَ عِلْماً إِنَّکَ عَلَی کُلِّ شَیْ ءٍ قَدِیرٌ »

ترجمه: پیامبر اکرم ( صلی اله علیه و آله و سلم)  در این حدیث خطاب به امیر المومنین  علی بن ابیطالب ( علیه السلام ) می فرمایند : ای علی  ؛ اگر میخواهی که هر چیزی را که می شنوی  و مطالعه و قرائت میکنی بخاطر بسپاری بعد از هر نماز این دعا را بخوان « سبحان من لا یعتدی …»

4 – « اصول کافی  ج 4 ص 62 »  عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْمُغِیرَةِ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ أَبِی زِیَادٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ آبَائِهِ )ع (أَنَّ النَّبِیَّ )ص( قَالَ لِأَصْحَابِهِ أَ لَا أُخْبِرُکُمْ بِشَیْ ءٍ إِنْ أَنْتُمْ فَعَلْتُمُوهُ تَبَاعَدَ الشَّیْطَانُ مِنْکُمْ کَمَا تَبَاعَدَ الْمَشْرِقُ مِنَ الْمَغْرِبِ قَالُوا بَلَی قَالَ الصَّوْمُ یُسَوِّدُ وَجْهَهُ وَ الصَّدَقَةُ تَکْسِرُ ظَهْرَهُ وَ الْحُبُّ فِی اللَّهِ وَ الْمُوَازَرَةُ عَلَی الْعَمَلِ الصَّالِحِ یَقْطَعُ دَابِرَهُ وَ الِاسْتِغْفَارُ یَقْطَعُ وَتِینَهُ وَ لِکُلِّ شَیْ ءٍ زَکَاةٌ وَ زَکَاةُ الْأَبْدَانِ الصِّیَامُ

شرح دعای روز سوم ماه مبارک رمضان| جواد محدثی

فرازهای این دعا عبارت است از:

روزی عقل و هوش و بیداری

پاكى از سفاهت و تزوير

سهمى از هر نيكى

حق جو ئى با ذهنِ باز

سرمايه اى به گرانبهايى عقل نيست. عقل و خرد، زينت انسان و سرمايه زندگى و بندگى است،

هوش و ذكاوت، چراغ راه است و وسيله نجات!

ذهنى كه دور از آشفتگى ها، پريشانى ها و غبارهاى جهل و خرافات است، آمادگى بهتر و بيشتر براى دريافت حقايق و پذيرش پند و حكمت دارد.

حافظه، نعمتى الهى است. هوش و ذكاوت و تيزرأيى و حضور ذهن و آمادگى انديشه و خاطرى جمع و تنبّه و بيداردلى و آگاهىِ دل و جان، همه و همه، از روزى هاى پروردگار است كه هم شكرى لازم و واجب دارد، و هم تكليف انسان را سنگين مى كند.

چگونه مى توان داراى ذهن روشن و آگاهى مستمر بود؟

اين روزى را خدا مى دهد، امّا زمينه سازى لازم است.

ايمان، بصيرت مى آورد، تقوا، روشن بينى مى دهد، خداترسى، نورانيت دل و صفاى باطن مى بخشد.

اگر حديث نبوى صلى الله عليه و آله چنين است كه:

«اِتَّقُوا فِراسَةَ المُؤمِنِ فَإنِّهُ يَنظُرُ بِنُورِاللّه ِ.»[1]

(از تيزهوشى و تيزبينى مؤمن پروا كنيد، چرا كه او با نور الهى مى نگرد) در همين رابطه است.

«ذهن» و «تنبيه»، دو نعمت گرانقدر و پربركت است كه در اين دعا از خدا مى خواهيم. اگر اين دو نباشد، ديگر كدام آينده نگرى و روشن بينى و «خودآگاهى» و توجّه و بصيرت پيدا مى شود كه دستگير انسان باشد؟

اگر از خداوند، اين دو مشعل روشنگر و راهگشا را مى طلبيم، بايد از هرچه كه خرد را تيره و جان را آلوده مى كند و از هرچه غفلت آور است خود را دور بكشيم، تا چراغ ذهن و مشعل تنبّه، بتواند راه را بنماياند.

وگرنه… «اِنارةُ العقلِ مَكسُوفٌ بِطَوعِ هَوى».

هواپرستى، فروغ خرد را مى پوشاند و خورشيد عقل را در كسوف كلّى قرار مى دهد…

پاكى از سفاهت و تزوير

دورى از «سفاهت» و «تمويه»، دومين خواسته روزه دار در اين روز است.

سفيه، در مقابل حكيم و خردمند است و سفاهت، ضدّ حكمت و عقل!

«تمويه»، دروغ بافى و ظاهرسازى و تدليس و فريب است. البته همين نيز، از سفاهت و جهالت سرچشمه و ريشه مى گيرد.

در معناى سفاهت، گفته اند: نابخردى و كارهاى غيرعقلايى داشتن و انديشه اى نابهنجار و سخنى نسنجيده داشتن و گفتن. و معناى «تمويه» را، زراندود كردن، نقره اندود كردن، آراستن باطل به لباس حق، دروغ را راست جلوه دادن، تلبيس، نيرنگ و ترفند گفته اند.

آنكه عاقل است، جز درپى حق نيست و خردمند فرزانه، هرگز «گندم نمايى» و «جوفروشى» نمى كند و «نمودِ» خويش را برخلافِ «بود» خود نشان نمى دهد و اهل تظاهر و تصنّع و رنگ و نيرنگ و ريب و ريا نيست.

از امام مجتبى عليه السلام پرسيدند: «سفاهت» چيست؟

فرمود: دنبال پستى رفتن و با گمراهان دوستى كردن.[2]

و در حديث است كه:

سفاهت، سلاح نادانى و مَركب شرّ و كليد دشنام است.

آرى… در سفاهت، بى خردى نهفته است، ولى در تمويه، سوء استفاده از خرد، در مسير گمراه ساختن مردم و آشفتن اذهان، دروغ و حيله و باطل گرايى است.

سفاهت، يا در رفتار و گفتار است، يا در انديشه و عمل، يا در خرج و دخل و معاشرت و معاملات، يا در بى تدبيرى نسبت به زندگى و آينده، يا اهل خواب و خيال و آرزوهاى نابخردانه بودن است.

مؤمن عاقل، از خدا مى طلبد كه از اين دو دام بدنام، دورش سازد و زندگى در سايه عقل و هوش و بصيرت، ارزانى اش كند.

سهمى از هر نيكى

مؤمن، در هرچه هم قناعت كند، در «طلب خير»، آن هم از سرچشمه خير و منبع فيض (اللّه ) قانع نيست و مى خواهد كه در هر خيرى كه خدا نازل مى كند، بهره و نصيبى داشته باشد.

اين خواسته، وسعت نظر و همت بلندِ «دعاخوان» را مى رساند. وقتى طرف خواسته ما، خداوند است، كه درياى جود و بخشش است، بزرگى او اقتضاى آن را دارد كه حاجت بزرگ نيز از او بطلبيم.

در زير اين آسمان، دستهاى بسيارى به طلب، به درگاه خدا بلند است.

زير سپهر، دستِ دعا موج مى زند…(صائب)

و خيلى ها، به خواسته هايشان مى رسند و با دعا، از آستان الهى، رحمت و خير را فرود مى آورند. شركت در همه اين خير و بركت ها و سهم و بهره داشتن در همه اين تفضّل ها كم چيزى نيست!

چه دعايى زيبا و پربارى!

راستى كه «خواستن» را هم بايد از اولياء خدا آموخت.

خدايا… از هر خيرى كه در اين روز نازل مى كنى، مرا نيز بهره مند ساز!… آثار و بركات روزه، از خيرهاى الهى به شمار مى آيد كه بايد خواست روزه ها چنين دستاوردهايى داشته باشد.

در حديثى پيامبر خدا صلى الله عليه و آله آثار فراوانى براى روزه برمى شمارد، همچون: كاسته شدن هواى نفس، حيات دل، پاكى اعضا، سپاس نعمت، نيكى به فقرا، تضرّع و خشوع، سبك شدن و آسانى حساب،…[3]

خدا كه كريم روزگاران است و فيّاض مطلق. او، «اجودُ الأجوَدين» است و فراتر از كرم و برتر از بخشش او، وجود ندارد. نه بخشش از خوان نعمتش و كان رحمتش مى كاهد و نه آن ذات پاك، اهل دريغ و بخل و مضايقه است.

گر گدا كاهل بود، تقصير صاحبخانه چيست؟…

ما نياز مطلقيم و او غناى مطلق.

يك ذرّه زعجز خويش ابراز كنيم

چندانكه خدا غنى است، ما محتاجيم

احتياجمان را پيش سفره «جود» آن ذات جواد مى نهيم و اين اميد را داريم كه دست نيازمان را بى اجابت برنگرداند. ان شاء اللّه .

پی نوشت:

[1] ـ ميزان الحكمه، حديث 15776.

[2] ـ بحارالأنوار، ج 75، ص 104.

[3] ـ فالصّوم يُميتُ هوى النفسِ و شَهوةَ الطَّبعِ و فيه حياة القلبِ و طهارة الجوارحِ و عِمارَةُ الظّاهر و الباطنِ و الشكرُ عَلى النِعَمِ و الاحسانُ الى الفقراء و زيادة التَضرّعِ وَالخُشوعِ و البكاء…شهراللّه ، ص 97.

منبع: سيناي نياز؛ جواد محدثي

سؤالات متداول:

1-چرا باید از خداوند درخواست کنیم تا به ما حافظه و هوشیاری عنایت کند؟

در دنیایی که پر شده از عقاید و افکار مختلف و رنگارنگ، اینکه هوشیار باشی و راه درستی را انتخاب کنی خیلی سخت میشود پس اینجاست که از قدرتی که تمام و کمال است میخواهی تا هوشیاری عنایت کند که به بی راهه کشیده نشوی.هوش و ذكاوت، چراغ راه است و وسيله نجات!

2-انجام چه کارهایی، شیطان را از ما دور می کند؟

روزه گرفتن، صدقه دادن، نماز شب خواندن، استغفار بسیار کردن

3-چگونه مى توان داراى ذهن روشن و آگاهى مستمر بود؟

ايمان، بصيرت مى آورد، تقوا، روشن بينى مى دهد، خداترسى، نورانيت دل و صفاى باطن مى بخشد.

4-روزه گرفتن چه آثار و برکاتی دارد؟ 

اثراتی همچون: كاسته شدن هواى نفس، حيات دل، پاكى اعضا، سپاس نعمت، نيكى به فقرا، تضرّع و خشوع، سبك شدن و آسانى حساب،…