سوره یاسین- فضائل خاص سوره یاسین-فرشتگان ویژه- دستورالعمل خواندن- شگفتی فراگیر

اغلب مؤمنین شناخت عمیقی از «سوره یس» ندارند و از مناقب و فضائل و آثار دنیوی و اخروی آن غافل هستند. لذا در دام مشکلات، غم‌ها و غصه‌ها و کدورت‌ها گرفتار می مانند . اما در مجلس محبّت و مودّت مقرّبان درگاه خداوند،از «سوره یس» سخن بسیار است و انسان با اندک توجّهی به بیانات پیامبر اکرم (ص) و ائمه اطهار (ع) و بزرگان مکاشفه و سیر و سلوک، به این حقیقت پی می برد که سوره یس از موقعیت ویژه و مرتبه‌ای بس بلند برخوردار است و‌اگر آدمی بتواند با آن فضایل و مناقب آشنا شود، خواهد توانست فواید کاملی را از آن خود سازد.
امامان (ع) برای این که مؤمنان را از موقعیت ممتاز این سوره که چونان قلّه‌ای پوشیده از فضایل است،آگاه کنند، فرموده اند: «یس قلب قرآن است».

سوره مبارکه «یس»، قلب قرآن است، یعنی حیات قرآن و عصاره قرآن کریم است؛ چنانکه در احادیث، هم از پیامبر اکرم(ص) و هم از حضرت امام جعفر صادق(ع) رسیده است که فرموده‌اند: «إنَّ لِکلِّ شیءٍ قلباً و قلبُ القرآنِ یس؛ هر چیزی حتماً دارای قلبی است و قلب قرآن سوره یس است»1.

از این رو پیامبر اکرم(ص) بر فراگیری سوره مبارکه «یس» و ژرف یابی انوار و اسرار این سوره بس عظیم در مورد همه تاکید داشته‌اند. در حدیثی آمده است که پیامبر اکرم(ص) می‌فرمایند:
«لَوَدِدْتُ أَنَّها فی قلبِ کلِّ إنسانٍ مِنْ أُمَّتی؛ یعنی یس به خدا دوست داشتم که «سوره یس»، در قلب هر یک از افراد امّت من جای گیرد و هر مسلمانی که به قرآن کریم گرویده است، واجد حقایق و روحانیت این سوره گردد»2.

اکنون بنگرید که اگر حیات باطنی قرآن (کتاب آسمانی)، وارد حیات باطنی انسان شود و انسان به حقایق «سوره یس» برسد و قلب قرآنِ آسمانی بر قلب انسان زمینی بتابد و این دو قلب بر هم منطبق گردند و یکی شوند، انسان به چه مرتبه‌ای از علم و قدرت و معرفت و تألُّه، صعود می‌کند و دست می‌یابد؟!
موقعیت ممتاز و جایگاه برتر و منحصر به فرد بودن قلب در بدن انسان بر کسی پوشیده نیست. سوره یس نیز دارای همان موقعیت و جایگاه در میان دیگر سوره ها است و از این رو لازم است قدری از برداشت سطحی و عمومی از این سوره فراتر رویم و با بخشی از فضایل و مناقب این سوره آشنا شویم.

بیشتر بخوانیم:

خواص سوره یاسین- خواص و رازهای عجیب و اثرات مداومت به آن

1. فرشتگان ویژه
خداوند عالم برای تدبیر امور‌جهان،فرشتگانی بی‌شمار را خلق کرده است. برخی از آن ها مأمور نوشتن اعمال خوب و بد آدمیان، برخی مأمور حفظ انسان از بلایا و گرفتاری ها و برخی مأمور محاسبه‌ میزان نعمات و فیوضات الهی همچون باران، برگ و… هستند.
هر یک از سوره ها و آیات و حروف قرآن کریم نیز دارای فرشتگانی می‌باشد که بر آن «موکّل» هستند. مثلاً سوره ناس،‌فرشتگان خاص خود دارد و سوره قیامت فرشتگانی دیگر، هرگاه که یکی از این سوره‌ها را می‌خوانید،‌فرشتگان خاص آن سوره با شما همراه شده برای شما دعا می کنند. به این فرشتگان اصطلاحاً «ملایکه موکَّل» می گویند. طبق روایتی، سوره انعام که یکی از با فضیلت‌ترین و با اهمیت‌ترین سوره های قرآن است ،هشتاد هزار فرشته مأمور دارد که هنگام نزول، همراه این سوره بودند و اکنون نیز هرگاه کسی سوره را تلاوت کند، در حقّ او دعا و استغفار می‌کنند.
از این نگاه،‌ سوره یس دارای موقعیت برتری است؛ زیرا اگر بر هر سوره یا آیه و یا حرفی از آیات، یک فرشته موکل باشد، در سوره یس بر هر حرف، 10 فرشته موکل است که وقتی آن سوره را می خوانید در برابر شما صف می کشند و برای شما استغفار می کنند. چنین فضیلتی برای سوره دیگر ذکر نشده است. این از لحاظ کمیت است که فرشتگان این سوره بیش از دیگر سوره‌هاست؛ امّا از نظر کیفیت نیز نکته ای قابل توجه وجود دارد که آن را کسانی که شب و روز با این سوره مأنوس بوده اند و عمری را با آن به سر برده اند، اظهار کرده اند.

نکته این است که فرشتگان این سوره از سنخ دیگری هستند؛ بسیار با صفا و مهربانند؛ با یک مرتبه خواندن سوره یس، با قاری مأنوس و رفیق می شوند و برای خواننده آن، کارگشایی و استغفار می کنند. آن ها هیچ‌گاه او را تنها نمی‌گذارند و اگر در این دنیا پی نیازی رود، آنها نیز نیاز او را پی گیری می کنند و برآورده می‌سازند. این مهربانی بسیار که در نهاد این فرشتگان گذاشته شده است، منشأ آثار بسیاری است که برای سوره یس شمرده شده است. در واقع یکی از اسرار این سوره در این فرشتگان مخصوص و ویژه می باشد.

2. حضور در قلب
کسانی که با سوره یس انس دایم داشته اند و «اهل یس» گشته اند می گویند: انسان زمانی می تواند از آثار و برکات این سوره شریفه بهره کامل را ببرد که آن را در قلب خود جای دهد و حفظ نماید؛ آن گاه آثار و شادابی به تمام وجودش سرایت می کند و هستی او را تحت تأثیر قرار می دهد. فرق است بین کسی که از چشمه آب می آورد و کسی که چشمه در داخل منزل او می جوشد. و نیز، تفاوت است بین کسی که با شیشه عطر، خود را معطّر سازد با آن کس که وجودش منشأ خوشبویی باشد و فردی که سوره یس را حفظ کند، مانند کسی است که وجودش منبع بوی خوش باشد. لذا چه خوب است انسان در آغاز،‌ این سوره را قرائت کند، سپس انس بگیرد و بعد آن را در دل بنشاند و حفظ کند.
پیامبر اکرم(ص) که بر تمام جوانب شگفتی های این سوره آگاه بود و هر لحظه، آن ها را لمس می‌کرد، فرموده است: لَوَددْتُُ أنَّها تکون فی قَلب کلِّ انسانٍ «از صمیم قلب می گویم: ای کاش این سوره در قلب هر انسانی جای گیرد.» و جالب این است که پیامبر (ص) نمی‌فرمایند هر مؤمن یا مسلمان یا خویشاوندان؛ بلکه ایشان،این توفیق را برای هر انسانی آرزو می کند.

3. شگفتی فراگیر
چنین نیست که فضایل و عجایب سوره یس تنها در زمانه خاصّی کشف شده باشد. با مطالعه تاریخ در می یابیم از همان صدر اسلام، از این سوره با شگفتی یاد می‌شده است و فضایلش معروف بوده است. حتّی گاهی بزرگانی را به فکر وا می داشته که این همه فضیلت برای این سوره ناشی از کدام یک از آیات آن است.

ابن عباّس می گوید:‌مدّت ها فکر می کردم که منشأ این همه فضیلت در سوره یس چیست. او می‌گوید تمام آثار و فضایل این سوره به دلیل وجود این آیه شریفه‌است: «إنَّما أمْرُهُ إذا أرادَ شَیئاً اَنْ یقولَ لَهُ کُنْ فَیکُونَ» «همانا فرمان او چنین است که هرگاه چیزی را اراده کند، تنها به آن می گوید: «موجود باش!» آن نیز بی درنگ موجود می شود.»
نگارنده با یکی از اساتید اهل معنا این مطلب را در میان گذاشت که ابن عباس شگفتی سوره را به خاطر این آیه می‌داند. آن بزرگ فرمود: تمام آیات این سوره همین‌گونه‌است؛ همه فوق العاده و شگفت هستند.

4ـ طرز خواندن
بزرگانی که خود با این سوره مأنوس بوده‌اند اغلب برای شاگردان و افراد پاک نهاد در مورد قرائت آن سوره دستورالعمل هایی نیز داشته‌اند.

متألّه بزرگ قرآنی و عارف بلند پایه،آیت الله حاج شیخ مجتبی قزوینی خراسانی(ره) به شاگردان چنین سفارش می کردند که هرشب قبل از خواب، سوره یس را بخوانید، ولی قبل از شروع و بعد از اتمام آن، 14 صلوات بفرستید. یعنی این سوره را در بین این صلوات‌ها قرار دهید.بی شک این 14صلوات هم یکی از اسرار مهم سیر و سلوکی در مکتب اهل بیت است. آن بزرگ مرد فرموده بودند: بنده در زندگی به هرچه که رسیده‌ام و هرچه به دست آورده‌ام از برکت این سوره می باشد.
با توجه به این فرمایش می‌توان گفت: «یس در این مکتب، محور سیر و سلوک و نردبان رسیدن به بالاترین مقامات معنوی می‌باشد»
حضرت آیت اللّه العظمی وحید خراسانی (دام ظلّه) نسبت به سوره یس مراقبتی داشتند؛ خودشان هر روز صبح می‌خوانند و به شاگردان هم فرموده بودند که هر روز صبح سوره یس را بخوانید. در محفلی خدمت ایشان رسیدم و سوال کردم که آیا شما نسبت به سوره یس مطلب خاصی داشته‌اید؟ فرمودند: بله؛ سوره یس را هر روز صبح بخوانید و ثواب آن‌را هم به حضرت زهرا (س)هدیه کنید.این مطلب را دوبار تکرار کردند و تأکید بر این بود که ثواب قرائت این سوره به حضرت زهرا (س) هدیه گردد.

من این مطلب را شنیده و از خدمتشان خارج شدم. 2 یا 3 ماه بعد،خداوند زیارت مدینه منوّره و مکه مکرمه را نصیب اینجانب فرمود. در آن سفر،طبق معمول، همراه زائران به زیارت و دیدن اماکن و آثار تاریخی مکّه می‌رفتیم. از جمله به مکان خانه پیامبر رفتیم. و در آن جا خطاب به مردم گفتم: این جا محل زندگی و عبادت پیامبر(ص) بوده و پیامبر از این‌جا به معراج رفته‌اند.این خانه فضایل بسیار دارد و از بالاترین آن‌ها، این است که این‌جا محل نزول سوره یس است. زیرا یک روز، پیامبر در همین خانه تشریف داشتند که شنیدند از پشت در سر و صدایی می‌آید و همهمه‌ای بلند است. از لای درب نگاه کردند دیدند کفار قریش و دشمنان و همه آن افراد لجوج و عنود، جمع شده‌اند و در حال غضب و ناراحتی به پیامبر ناسزا می‌گویند و قصدشان کشتن و از بین بردن ایشان است.پیامبر(ص) با دیدن قیافه غضبناک آنان،از قصدشان مطلع گردید و در خانه قدم می‌زد و فکر می‌کرد که چه کنم! در خانه بمانم تا کی؟ بیرون بروم چطور؟ در همین حال، جبرئیل بر پیامبر نازل شد و سوره یس را آورد و به پیامبر (ص) عرض کرد، در حالی که سوره یس را می‌خواند از درب خانه بیرون رود. پیامبر (ص) شروع به خواندن این سوره کردند:
یس والْقُرآنِ الْحَکیم إِنَّک لَمِنَ المُرسَلین عَلی صِراطٍ مُسْتَقیمٍ… وَ جَعَلْنا مِنْ بَینِ اَیدیهِم سدّاً وَ مِن خَلْفِهِم سَداً فأغْشَیناهُمْ فَهُمْ لایبْصِرونَ.

«یس، سوگند به قرآن حکمت آموز، که تو قطعاً از جمله پیامبرانی، بر راهی راست…[وما] فراروی آنان سدّی و پشت سرشان سدّی نهاده و پرده ای بر چشمان آنان فرو گسترده ایم، در نتیجه نمی توانند ببینند.»

پیامبر درب را باز نموده و بیرون رفت. مشاهده فرمود که آن ها نشسته‌اند و گویا پیامبر را نمی‌بینند. پیامبر آهسته آهسته قدم بر داشته و در کنار آنها ایستاد و به آنها نگاه کرد.آنها هنوز مشغول ناسزاگویی بودند. پیامبر مقداری خاک برداشت و بر سر آنها پاشید که در واقع خاک مرگ بود که بر سر آنها نشست.
آنها دیدند که گرد و‌غباری بر سر و صورتشان می‌بارد! آن را پاک می‌کردند ولی پیامبر را نمی‌دیدند. (در تاریخ آمده است این اشخاص، همگی در جنگ بدر کشته شدند.) پیامبر به مسجدالحرام تشریف بردند. فردی که از جلوی آن جمعیت می‌گذشت، وقتی اجتماع آن‌ها را دید، پرسید: چرا این جا نشسته‌اید؟ گفتند آمده‌ایم امروز، کار را با محمد یکسره کنیم. گفت محمد در مسجدالحرام بود. شما برای چه نشسته‌اید؟!آن ها به یکدیگر نگاه کردند و ب ناراحتی و شکست خورده ،محل را ترک کردند.
این ماجرا بلافاصله بعد از نزول سوره یس بود و نشان می‌دهد که این سوره از همان ابتدا با اعجاز و فوق‌العادگی همراه بوده است. و در همان بار اولی که بر زبان پیامبر (ص) جاری شده است، اعجاز آفریده و حلّ مشکل کرده است. این شأن و مرتبت، تنها برای آن زمان نیست و همیشه به همراه این سوره است.
و ما در آن‌جا خطاب به حجّاج این مطلب را گفتیم. گفتار مرحوم حاج شیخ مجتبی را نیز که قبل و بعد از خواندن این سوره 14 صلوات را سفارش کرده بودند یاد آور شدیم و سپس فرمایش حضرت آیت‌اللّه وحید خراسانی را که توصیه کرده بودند ثواب قرائت این سوره به حضرت زهرا (ص) هدیه شود یاد آوردیم.بعد از گفتن این مطلب فردی از بین جمعیت از شنیدن آن ابراز خوشحالی کرد. با خود گفتم: چون ایشان مقلّد آقای وحید خراسانی است، از بیان این مطلب خوشحال شده است. فرد مذکور فردای آن روز نزد من آمد و گفت: من در مشهد که هستم،به فضل خدا، هر روز به زیارت آقا علی بن موسی الرضا (ع) مشرف می شوم و سوره یس را در آن جا می خوانم. یک روز در حال بیرون آمدن از حرم ، دیدم آقایی به من نگاه می‌کند و در حالی که چهره‌ای خندان دارد به طرف من می آید، همین که به من نزدیک شد ، گفت: شما که سوره یس را می‌خوانید، ثواب آن را به حضرت زهرا (س) هدیه کنید . بعد از این گفتار یادم نمی‌آید آن فرد چه شد و کجا رفت.
در این موقع فهمیدم خوشحالی او در بین جمعیت بدین جهت بوده است و به او گفتم : آن آقا به احتمال زیاد یکی از اصحاب و یاران آقا امام زمان (ع) بوده که این پیام را به شما رسانده است.

یاد‌آوری
اگر انسان به هنگام خواب، سوره را بخواند، بعد کاری پیش آید ، مثلاً از جای خواب خود برخیزد و به آن کار بپردازد و سپس بیاید و بخوابد، خواندن سوره قبل از خواب، صدق می‌کند و ضرری به این ختم ندارد و اگر دوباره سوره را نخواند، همان خواندن اول، خواندن پیش از خواب محسوب می‌شود، چنانکه در حال مسافرت، یا شبهایی که نمی‌خواهد یا نمی‌تواند بخوابد، سوره را در همان وقت معهودِ هر شب بخواند و ترک نکند تا مداومت که شرط است، حاصل شود.
ممکن است این عمل؛ یعنی خواندن سوره در هر شب و مداومت بر آن، در آغاز شروع، به نظر کاری سخت بیاید، اما چنین نیست و نباید تسلیم چنین وسوسه‌ای شد؛ زیرا پس از خواندن چندین شب، سوره را از بر می‌کند، (که خودِ حفظ سوره نیز اهمیت بسیار دارد) و سپس می‌تواند در هر حال و در هر جا ـ‌حتی در رختخواب‌ـ آن را بخواند.3
و به بیشتر از چند دقیقه وقت، احتیاجی نیست. پس خواندن آن غنیمت است و نباید کوتاهی و تنبلی کرد؛ البتّه هرچه با توجّه بیشتر، و تأمّل ژرفتر، و ادای بهتر کلمات، و حواس جمع بخواند، و سعی کند تا کلمات کتاب الهی به گوش دلش برسد، بسیار بهتر و مؤثّر‌تر است، لیکن اصل خواندن نیز آثار خود را دارد که باید از آن غافل نماند.
در پایان امیدوارم که خداوند عالم توفیق استفاده از برکات این سوره را به ما کرامت فرماید تا بتوانیم با اجرای آن دستورالعمل وآداب، این سوره شریفه را بخوانیم و ثواب آن را به صدیقه کبری (س) هدیه کنیم و ان شاء الله مشمول خوشنودی آن حضرت و دعای امام زمان گردیم.

پی نوشت:

1. مجمع البیان، ج 8، ص 413، (چاپ 5 جلدی)

2. بحار، ج 92، ص 291، (از چاپ تهران)، ج 89، ص 291، (از چاپ بیروت)

3. اگر چه خواندن قرآن کریم، از روی قرآن و با نگاه کردن به خط‌های قرآن ثواب بیشتری دارد، چنانکه در احادیث به آن تصریح شده است.

نویسندگان: محمد عبداللهیان

منبع: بشارت 1381 شماره 30