در شرح و تفسیر دعای روز سی ام ماه رمضان از خداوند می خواهیم در برابر روزه ای که میگیریم، جزای خیر به ما بدهد آنهم از نوعی که مورد توجه خودش و پیامبرش است. کمکمان کند که وقتی داریم فروعی را مثل نماز یا روزه انجام می دهیم با اعتقاد کامل و با یقین و باور به خودش انجام دهیم.
راهنمای مطالعه :
- شرح و تفسیر دعای روز سی ام ماه رمضان توسط آیت الله مجتهدی(ره)
- شرح دعا توسط جواد مجتهدی
شرح دعای روز سی ام ماه مبارک رمضان| آیت الله مجتهدی رحمة الله علیه
اللَّهُمَّ اجْعَلْ صِيَامِي فِيهِ بِالشُّكْرِ وَ الْقَبُولِ؛
خدایا در برابر اين روزه‌ای كه می گيريم جزای خير و مقبول قرار بده
این خیلی خوب است یعنی روزه مون انشاء الله روزه بوده است. گناه نکردیم و اعمال مستحب دعا در نیمه شب و .. را انجام دادیم و نورانی
عَلَى مَا تَرْضَاهُ وَ يَرْضَاهُ الرَّسُولُ؛
آن طوری كه مورد پسند خودت و پيامبرت باشد
يعنی از آن پاداش هایی به ما بده كه قابل اعتنا و مهم باشد.
مُحْكَمَةً فُرُوعُهُ بِالْأُصُولِ؛
و فروع آن را به واسطه آن اصول محكم گردان
مسائل دين بنا به تقسيمی دو دسته هستند:
الف- اصول دين:
اصول دین پنج بخش است كه از اين پنج مورد ، توحيد و نبوت و معاد جزو اصول دين هستند و عدل و امامت از اصول مذهب اند.
ب- فروع دين:
فروع دین عبارتند از نماز، روزه، حج، زکوه، خمس، جهاد، امربه معروف و نهی از منکر، تولی و تبری كه جمعا ده مورد است.
و این كه در اين دعا می گوييم: اصول آن فرع، محكم باشد به معنی آن است كه هنگامی كه من به فروعی مثل نماز و روزه مشغول هستم در همان حال در اصول دينم هم اهل يقين باشم و باور داشته باشم كه خدا دارم .
يكی از علماء می گفتند : به حضرت عباس قسم، كه ما خدا داريم ؛ اگر اين عبادت كه از فروع می باشد به اصول وصل بود، ثمر می دهد.
مثال :
ميوه اگر بر شاخه ای نشسته است كه به ريشه راه دارد و به آن ارتباط پيدا كرده ؛ اين ميوه باقی می ماند و شيرين می گردد، اما اگر شاخه شكست و به ريشه و اصول آن درخت مرتبط نبود، آن ميوه بعد از مدتی خشك می شود و از بين می رود؛ حال اگر نماز و روزه ما هم بر اساس باور و يقين باشد و بدانیم كه خدايی هست ؛ اين عمل براي ما خواهد ماند، اما اگر عبادت ما از روی شك باشد و پشتوانه آن نیز يقين بر خاسته از اصول دين نباشد، آن عمل از بين خواهد رفت.
اهل بازار درس بخوانند
در سابق اهل بازار مقيد بودند از عالمی درس بگيرند و بعد در دكان را باز می كردند ؛ كتاب شرح باب حادی عشر در اصول و كتابی هم مربوط به مسائل احكام درس می گرفتند و با علم به حلال و حرام، كاسبی می كردند.
تاكيد امير المومنين به علم آموزی اهل بازار
بازاری بايد مسائل دينش را ياد بگيرد و آشنا به حلال و حرام كاسبی باشد، لذا مولی علي (عليه السلام) می فرمودند: « الفقه ثم المتجر » اول مسائل شرعي خود را بياموزيد و بعد تجارت كنيد . اگر مسائل شرعي را ندانيد و تجارت كنيد وارد ربا و گناه وارد می شويد.
لذا از خدا می خواهيم كه روزه ای بگيرم كه اين فرع دینی به اصول متصل باشد. مثل شاخه درختی که میوه دارد اگر متصل به اصول باشد به ریشه درخت، این میوه اثر دارد و الا میوه خشک می شود.
بِحَقِّ سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّاهِرِينَ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِين؛
خدايا به حق سيد ما حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلم و خاندان پاك و طاهرش، و همه حمدها و ستايش ها برای توست.
اين دعاها را در حق ما مستجاب كن
شرح دعای روز سی ام ماه مبارک رمضان| جواد محدثی
در شرح و تفسیر دعای روز سی ام ماه رمضان در بیان جواد محدثی فرازهای این دعا عبارت است از:
خدايا چنان كن كه انجام كارتو خشنود باشى و ما رستگار.
قبلاً نيز گذشت، كه ارزش طاعت، به «مقبول» شدن آن است. تا پذيرفته نگردد، ارتقاء درجه نمى آورد، تا قبول نشود، ارج ندارد. قبولى آن، با اخلاص و نيّت خوب و تقوا و تقيّد به «امر خدا» است.
و تقوا، جز در خط خدا بودن و مطيع فرمان گشتن و حركت در «سبيل اللّه » و پرهيز از محرّمات الهى، نيست.
خداوند، روزه اى را ارزش نهاده و مى پذيرد، كه در كنار پرهيز از خوردن و آشاميدن، پرهيز از گناه و بى تقوايى و آلودگى و غيبت و بدزبانى هم باشد. وگرنه، جز رنج و گرسنگى، ثمرى به بار نخواهد آورد.
شكر خدا نسبت به عبادتمان، همان قبول اوست. و قبولش، آنگاه است كه «خداپسندانه» باشد.
وقتى خداپسند است كه «پيامبر پسند» هم باشد. چرا كه اطاعت پيامبر، اطاعت خداست، پس خشم و «رضاى رسول» نيز همان خشم و رضاى «اللّه » است. رسول خدا صلى الله عليه و آله جز براى خدا خشم نمى گرفت و جز آنچه را، خدا بپسندد، نمى پسنديد.
زنى زبان به غيبت گشود، در حالى كه روزه بود.
پيامبر فرمود: برو غذا بخور، ديگر روزه نيستى! روزه ات باطل شد.
آرى…روزه اى كه مُهر «شكر و قبول» و رضاى خدا و رسول بر آن باشد، دور از غيبت و بهتان و دشنام و لغويّات و «گناهانِ زبانى» است.
استوارى هر شاخه، به تنه درخت است. و قوام هر درخت، به قوّت ريشه اش.
در پيكره ديندارى انسان مؤمن، برخى امور، همچون ريشه و بنيان است، برخى به سان رو بنا و ساقه و ميوه.
«ايمان»، اساس مسلمانى است. اگر در دل انسان، نسبت به «خدا» و «قيامت» و «وحى»، عقيده باشد و انسان از «باور درونى» برخوردار گردد، اين ريشه، تنه استوار ديندارى را برافراشته مى دارد و بر اين نهاد، شاخ و برگ هاى عبادت، تقوا، پاكى، پرهيز از حرام، كسب حلال، مروّت و عدالت، رعايت حقوق ديگران و … مى رويد .
در شناخت آنچه «اصل» و «فرع» است، بايد دقت كرد و به تقويت ريشه پرداخت، تا تنه و ساقه و شاخه هم رشد كرده نيرومند گردد و ميوه و ثمر و سايه دهد.
خداوند، سخن پاك را به درختى پاك تشبيه مى كند كه ريشه استوارش در زمين و شاخ و برگ پربارش، بالنده و رو به آسمان است:
«اَصلُها ثابِتٌ وَ فَرعُها فىِ السَّماء»[1] و قوام آن شاخ و برگ، به نيروى اساس و اصل است.
در روايات، برخى چيزها به مثابه ستون و پايه دين به حساب آمده است، از جمله «ولايت» كه بدون ولاى اهل بيت و بدون پذيرش ولايت و حاكميت حق و امامان، اعمال تباه مى شود و تلاشها در جهت انحرافى سوق مى يابد.
در بعضى كلمات، «آل محمّد» اساس به حساب آمده است.
كلام حضرت امير چنين است: «هُم اَساسُ الدّين وَعِمادُ اليَقين»[2]
دودمان پيامبر، پايه دين و ستون يقين اند.
اگر پيوند با اهـل بيت و اطاعت از رهبرى حق باشد (كه اصل و اساس است) امور ديگر نيز درست مى شود و اگر اين «اصـل» استوار شود، «فرع»هاى ديگر نيز قوام مى يابد. وگرنه با ضعف ريشه، درخت ها خشكيده يا از جا كنده خواهد شد.
آرى…«ريشه بجا باد اگر برگ و برى مى رود.»
اگر «خداباورى» در دل انسان نباشد، انگيزه اى قوى براى عبادت و اطاعت و اجراى اوامر و نواهى نخواهد بود. پس بايد در تقويت و تحكيم آن اصل كوشيد و بذر ايمان را در دلها كاشت و روح معنويّت را در كالبدها دميد. اين آرزو و خواسته نيز، در سايه عنايت الهى فراهم مى آيد.
در دعاى «مكارم الاخلاق»، امام سجاد عليه السلام از خدا مى خواهد:
«خدايا… ايمانم را به مرز كاملترين ايمان برسان، يقينم را به مرحله برترين يقين برسان و نيّتم را به مرز بهترين نيّات منتهى ساز و عملم را بهترين عملها قرار بده.»[3]
«ايمان»، «يقين»، «نيّت» و…«عمل»، سيرى خاص را طى مى كند و ايمان، در نهايت به عمل مى رسد، يعنى همان استحكام «فروع» در سايه تقويتِ «اصول».
اينك، در پايانِ خط طواف، بر گرد خانه عشقيم، خانه عشقى كه كانون آن، محبت خداست،و آرايش آن، طاعت و تقوا، و طهارت و عبادت، و فرش آن، بندگى است، و طعامش، معنويّتِ «ذكر» و مائده «قرآن».
اينك، ماه رمضان را پشت سر مى گذاريم.
گرچه آنگونه كه شايد و بايد، از اين سفره رزق الهى و خوان گسترده نعمت پروردگار، توشه نگرفتيم، و غافلانه از كنار اين «روزهاى خدا» گذشتيم و خدا را آنگونه كه سزاوار «ربوبيّت» اوست، «عبوديّت» نكرديم. ولى چشم دلمان به گوشه اى از عنايت اوست.
بيابان هاى وسيع گناهمان، اميدوار ابرهاى رحمت و باران هاى مغفرتِ اوست.
رمضان به پايان مى رسد، ولى ما در آغاز بندگى هستيم. اميد است كه از «كلاس رمضان» دست خالى برنگرديم.
در پايان، با امام سجاد عليه السلام همنوا مى شويم:
امام زين العابدين عليه السلام، در وداع «ماه رمضان»[4] با اين ماه، خداحافظى مى كند. وداع كسى كه فراق رمضان بر او سخت و ناگوار است و رفتنش غمبار و وحشت آور است و به رمضان درود و سلام مى دهد.
در سلام خداحافظى و بدرود مى گويد:
«سلام و بدرود، اى رمضان، اى ماه بزرگ خدايى، سلام برتو، اى عيد اولياء اللّه ، سلام برتو، اى بهترين اوقات و بهترين ماهها و ساعتها، سلام برتو، اى رمضان، كه آرزوها را به هدف نزديك مى كردى، سلام بر رمضان، كه در اين ماه، چه بسيار، از آتش دوزخ، رستند، سلام بر رمضان، كه سراسر سلام بود. سلام بر رمضان، كه با بركت بر ما وارد شدى، و آلودگى گناهان را زدودى. سلام بر رمضان، اى موهبت خدا…اى ماه اشتياق!
سلام بر رمضان…
خدايا…بر محمد و آلش درود فرست و آنچنان كن كه وقتى رمضان از ما رخت بربست، ما را از خطاها برهانى و با خروج اين ماه، ما را از گناهان خارج سازى…
خدايا، عيد فطر را براى ما شادى آفرين قرار بده و آن را بهترين روزى قرار بده كه عفو تو را طلب كرده و گناه خويش را پاك كرده باشيم…
شرح و تفسیر دعای روز بیست و نهم ماه رمضان+ صوت
پی نوشت:
[1] ـ ابراهيم، آيه 24.
[2] ـ نهج البلاغه، خطبه 2.
[3] ـ صحيفه سجاديه، دعاى 20 بلّغ بِايمانى اَكملَ الإيمان….
[4] ـ صحيفه سجاديه، دعاى 45.
منبع: سيناي نياز؛ جواد محدثي
