در شرح و تفسیر دعای روز بیست و هشتم ماه رمضان از خداوند میخواهیم تا بهره ی ما را از نوافل زیاد کند، به مسائل شرعی خودمان آگاهی پیدا کنیم و بین تمام راهها و وسایلی که باعث نزدیکی بیشتر به خودت میشود، نزدیک ترین راه و وسیله را به من نشان بده.
راهنمای مطالعه:
تفسیر دعای روز بیست و هشتم ماه رمضان از آیت الله مجتهدی(ره)
اللَّهُمَّ وَفِّرْ حَظِّی فِیهِ مِنَ النَّوَافِلِ؛
خدایا بهره من را زیاد کن از نوافل یعنی موفق بشوم به نمازهای مستحبی
دعا موجب کمال انسان است
دعا خواندن برای رسیدن به کمالات می باشد بر خلاف تصور عموم مردم که فکر می کنند هدف از خواندن دعا رسیدن به ثواب الهی است، مضامین ادعیه سراسر پر از درس های اخلاق و حکمت است که توجه به آن معانی سبب کمال انسان می گردد. اگر هم کسی با زبان عربی آشنا نیست به ترجمه ادعیه مراجعه کند و به مضامین و نکات آموزنده ادعیه توجه کند تا به برکت آن به کمالات والای انسانی برسد؛ امثال دعای کمیل و ابو حمزه ثمالی و… برای کمال یافتن من و شما می باشد.
این که در دعای ابو حمزه امام سجاد علیه السلام می فرمایند: «خدایا آیا بدتر از من هم بنده ای داری ؟» [2] این برای کمال است و درس مبارزه با غرور را به ما می دهد؛ جایی که امام معصوم چنین حرفی می زند دیگر تکلیف من و شما روشن است و جایی ندارد که ما به خاطر دو رکعت نافله و نماز شب دچار عجب و غرور بشویم.
آمادگی برای مرگ
باز دعای ابو حمزه می فرماید: «خدایا اگر من با این حال بمیرم چه کنم ؟»[3] امروز داشتم فکر می کردم که خدایا اگر من امروز دست خالی بمیرم چه کنم؟ گفتم خدایا یک موقعی بمیرم که آماده باشم و الان آماده نیستم!
یادی از آیت الله خوانساری(ره):
آیت الله العظمی خوانساری(ره) با آن مقام و عظمت می فرمود: از این دنیا می روم در حالی که دست خالی هستم!
امام(ره) در باره ایشان فرموده بودند: آیت الله خوانساری مرجع متقین بود؛ و ایشان را صاحب نفس قدسیه می دانستند.
وقتی از عدالت آیت الله خوانساری سئوال شد؛ امام گفتند: ما در عصمت ایشان مشکوک هستیم و شما از عدالت ایشان می پرسید؟!
به اشک هایم امید دارم
در عمر خود مرجعی بی هوی؛ مثل آیت الله خوانساری ندیده ام و درباره ایشان مطالب زیادی دارم که الان فرصت گفتن آن مطالب نیست این مرجع عظیم می گفت: من از این دنیا می روم در حالی که دست خالی هستم ایشان می فرمود؛ فقط به یک عملم امید دارم که باعث نجاتم شود آن هم به اشکهایی است که در مجالس عزای اهل بیت (ع) عصمت و طهارت می ریختم.
اهمیت مجالس روضة اهل بیت (ع)
مثل پیر زنها به دنبال مجالس روضه بگردید و گریه برای امام حسین (علیه السلام) را کوچک نشمارید؛ وقتی حبیب بن مظاهر را در رویا دیدند؛ ایشان فرموده بودند: خیلی دوست دارم که به دنیا برگردم؛ و در مجالس عزای ابا عبد الله (ع) گریه کنم.
ادعیه را نوبر کنید
خدایا توفیق نوافل و اعمال مستحبی بده و بهره من را از نوافل زیاد کن.
استاد من آقای برهان(ره) می گفتند:
گاهی اوقات انسان باید مستحبات را هم نوبر کند همانطوری که اگر میوه جدید به بازار می آید می خرید و نوبر می کنید گاهی اوقات نماز شب را هم نوبر کنید ؛ دعای مجیر را هم نوبر کنید؛ آدمی که اهل مستحبات نیست بدرد نمی خورد اگر همیشه هم توفیق ندارید لا اقل گاهی اوقات مستحبات را نوبر کنید .
وَ أَکْرِمْنِی فِیهِ بِإِحْضَارِ الْمَسَائِلِ؛
خدایا من را گرامی بدار تا مسائل شرعی ام را بدانم
انسان باید مسائل دین خود را بداند مخصوصا طلبه که باید مشتش پر باشد و بتواند جواب مسائل مردم را بدهد. (مثلا درباره ارث خواهر و برادر)
وَ قَرِّبْ فِیهِ وَسِیلَتِی إِلَیْکَ مِنْ بَیْنِ الْوَسَائِلِ؛
خدایا در بین وسائل آن وسیله ای که من را زودتر به تو می رساند به من نزدیک کن
بهترین وسیله هم اهل بیت(ع) هستند.
توسل به حضرت نرجس خاتون (سلام الله علیها)
یکی از علماء به من یاد دادند که برای مشکلاتم متوسل شوم به حضرت نرجس خاتون(سلام الله علیها) مادر امام زمان(علیه السلام) اگر به ایشان توسل داشته باشید امام زمان به حرمت مادر بزرگوارشان توسل شما را اجابت می کنند و از خواص این توسل سرعت اجابت آن است.
یَا مَنْ لاَ یَشْغَلُهُ إِلْحَاحُ الْمُلِحِّین؛
ای خدایی که سماجت و الحاح بندگان تو را باز نخواهد داشت
اگر همه عالم با خدا حرف بزنند؛ خدا را از دیگری غافل نمی کند و در آن واحد به همه بندگان توجه دارد؛ از تو می خواهیم که دعاهای من را مستجاب کنی.
دعاهای استخراج شده در شرح و تفسیر دعای روز بیست و هشتم رمضان: 1. موفق به انجام نوافل؛ 2. مسائل شرعی را بدانم؛ 3. وسیله را به سوی من نزدیک کن (اهل بیت (ع))
پی نوشت:
[1] – بحارالأنوار ج : 95 ص : 66
اللَّهُمَّ وَفِّرْ حَظِّی فِیهِ مِنَ النَّوَافِلِ وَ أَکْرِمْنِی فِیهِ بِإِحْضَارِ الْأَحْلَامِ فِی الْمَسَائِلِ وَ قَرِّبْ وَسِیلَتِی إِلَیْکَ مِنْ بَیْنِ الْوَسَائِلِ یَا مَنْ لَا یَشْغَلُهُ إِلْحَاحُ الْمُلِحِّینَ
[2] – مصباح کفعمی؛ ص 596 ؛ مفاتیح الجنان ؛ دعای ابو حمزه ثمالی.
أعنی بالبکاء علی نفسی فقد أفنیت بالتسویف و الآمال عمری و قد نزلت منزلة الآیسین من خیری فمن یکون أسوء حالا منی
[3] همان
من یکون أسوء حالا منی إن أنا نقلت علی مثل حالی إلی قبر لم أمهده لرقدتی و لم أفرشه بالعمل الصالح لضجعتی و ما لی لا أبکی و لا أدری إلی ما یکون مصیری
شرح و تفسیر دعای روز بیست و هشتم ماه مبارک رمضان| جواد محدثی
فرازهای شرح و تفسیر دعای روز بیست و هشتم ماه رمضان عبارت است از:
«گرچه ره تاريك است،و پر از وسوسه شيطانى است،ليك…خورشيد هدايت با توستگام «اخلاص» تو را مى بايد، تا به منزل برسى.كوله بارى بردار،زاد و ره توشه اى از «صبر» و «يقين»زرِهى از«تقوا»مشعلى از «ايمان»راه…جز با قدم «صدق» نمى گردد طى.»[1]
«نوافل»، جمع نافله است.
نافله، از ريشه لغوى «نَفل»، به معناى زيادى و افزايش است.
«انفال» هم، يعنى ثروتها و نعمتهاى عمومى كه خداوند براى امّت اسلامى و همگان، زياد كرده است.
«نوافل» يعنى نمازهاى مستحبى، كه زياده از واجبات و فرايض است.
هر عمل خوب و مستحبّى كه انجامش واجب و الزامى نباشد و بالاتر از حدّ تكليف الزامى باشد، «نوافل» است.
بهره اى كه انسان از انجام كارهاى استحبابى و فوق برنامه مى برد، در جهت حفظ بيشتر واجبات است.
وقتى كسى بيش از مقدار واجبات، تكاليفى را هم كه الزامى نيست ولى انجامش خوب است انجام دهد، اين نشان دهنده علاقه و كشش او به طاعات و حسنات است، به نحوى كه حتى خارج از تكليف شرعى واجب، محبّت صالحات، او را به عمل نيك وامى دارد.
وقتى كارگر و كارمندى خارج از ساعت ادارى هم «فوق العاده» كار مى كند، نشان ميزان علاقه او به كار است، كه حتّى در چهار چوب شرح وظايف ادارى و كارى، خود را محدود نمى كند.
انجام نوافل و مستحبّات نيز اينگونه است. كشش «عبد» را به سوى خدا و علاقه او را به عبادت نشان مى دهد و مى رساند كه اين مؤمن، در طاعت، اكتفا به حدّ الزامى شرعى نمى كند.
به يك تعبير مى توان گفت: مستحبات و نوافل، نگهبان واجبات است. و آنكه غير از واجبات هيچ عمل مستحبّى انجام ندهد، امكان خلل و لطمه در واجباتش هم وجود دارد.
انجام مستحبات، چون از روى علاقه است نورانيّتى خاص مى آورد.
وقتى نماز شب بخوانيد، يا روزه مستحبّى بگيريد، يا صدقه استحبابى و انفاقات، انجام دهيد، وضوى مستحبّى بگيريد، نافله هاى شبانه روزى بخوانيد، احساس مى كنيد زمينه پاكى دل و تقواى قلب بيشترى پيدا كرده ايد.
اين است بهره مستحبّات و «حظّ نوافل»، كه از خداوند خواسته ايم در اين ماه و اين روز، بهره ما را از «نوافل»، فراوان بگرداند.
كرامت، در آنست كه انسان به خواسته هايش برسد.
«مسائل» انسان، اگر برآورده نشود، و اهداف انسانى بشر، اگر تحقّق نيابد، نوعى وازدگى و سستى و تهاون پيش مى آيد.
آنچه را «مى خواهيم»، بايد در طلبش بكوشيم، تا به آن برسيم. از خداوند خواسته ايم كه با احضار آن خواسته ها، ما را مورد اكرام و گراميداشت قرار دهد و ما را در رسيدن به نيازها و خواسته هايمان توفيق دهد. در اينجا «وسيله» هم لازم است.
راه به سوى خدا، به اندازه شمار همه افراد است:
(اَلطُّرُقُ اِلَى اللّه ِ بِعَدَدِ نُفُوسِ الخَلائِق)
ولى از كدام راه بايد رفت كه زودتر رسيد؟!
كدام وسيله، ما را به خدا، نزديك تر مى كند؟
«شهادت، يك راه ميان بر است كه انسان را به خدا مى رساند». پس، شهادت هم، يك «وسيله» است براى «قرب».
قرب به خدا، هدف است.
از طريق عمل صالح و تقوا مى توان به خدا رسيد. نيز، از طريق ايثار و گذشتن از مال و جان!
بيراهه رفتنها، دور افتادنها، از قافله عقب ماندنها، به خواب رفتنها، همه آفت سلوك است. بايد راه راست رفت. نزديكترين راه، «صراط مستقيم» است. همچنان كه نزديك ترين فاصله ميان دو نقطه را «خط مستقيم» گويند.
«كاروان رفته و ما، مانده ز راهگرد اين قافله را مى بينيم«وادى ايمن» و منزلگه دوستگرچه دور است، ولىاين قدر هست كه بانگ جرسى مى آيد.راه بايد افتاد!…»[2]
امّا اينگونه نيست كه هركس به راه افتد، برسد!.
به قول خواجه عبداللّه انصارى، در تفسير ادبى آيه «اِهدِنَا الصِّراطَ المُستَقيم»:[3]
«نه هركه «راه» را ديد، در راه برفت. و نه هركه رفت، به مقصد رسيد!
بسا كس كه شنيد و نديد، و بسا كس كه ديد و نشناخت،
و بسا كس كه شناخت و…نيافت!
بسا پير مناجاتى، كه از مركب فرو مانَد،
بسا يار خراباتى، كه زين، بر شير نر بندد.»
خداوند، نداى اين همه بندگان را در هرجا مى شنود، و دعاى همه را، به هر زبانى سميع و مجيب است،
امّا پاسخ يك دعا و ندا، او را از ديگر نيازها و رازها و دعاها باز نمى دارد.
اين از ضعف ماست كه اگر به كارى مى پردازيم، از كارهاى ديگر باز مى مانيم. اگر گوش به صدايى مى دهيم، صداهاى ديگر را نمى شنويم. اگر توجّهمان به چيزى جلب مى شود، از چيزهاى ديگر غافل مى شويم. چرا كه ما محدوديم و ناتوان.
امّا…خداوند، نامحدود است و توانا. اصرار و ندا و مناجات اين همه بندگان، در هر لحظه از لحظات، او را مشغول نمى كند:
يا مَنْ لايَشْغَلُهُ اِلحاحُ المُلِحّين.
در قيامت كبرى هم چنين است، در رسيدگى به حساب بندگان.
راوى از امام على عليه السلام مى پرسد: خداوند در قيامت، اين همه بندگان را چگونه مى تواند محاسبه كند؟
امام پاسخ مى دهد: همچنانكه در دنيا روزى شان مى دهد و رزق دادن به بعضى، مانع از رزق دادن ديگران نمى گردد.[4]
آرى… خدا شنوا و بيناست. از ميان اين همه شور و غوغاى نيايشگران، صداى همه را مى شنود و نداى همه را پاسخ مى گويد.
در دعاى «جوشن كبير»، بند (99) مى خوانيم:
«اى خدايى كه شنيدنى او را از شنيدن ديگر مشغول نمى كند،
كارى، او را از كار ديگر باز نمى دارد،
سخنى، او را از سخن ديگر باز نمى دارد،
سؤالى، او را از سؤال ديگر، به اشتباه نمى اندازد،
چيزى، او را حاجب از چيز ديگر نيست.
اصرار اصراركنندگان، او را ملول و ناراحت نمى كند…»
آرى … خـدا لطيف و خبير است.
سميع و بصير است.
مجيب الدعوات و قادر و تواناست…
شرح دعای روز بیست و نهم ماه رمضان+صوت | شرح دعای روز بیست و هفتم ماه رمضان+صوت
پی نوشت:
[1] و[2]ـ از نويسنده.
[3] ـ در تفسير كشف الأسرار.
[4] ـ قد سُئل: كيف يُحاسِبُ اللّه ُ الخلقَ على كَثرتِهم؟ قال: كما يَرزُقُهم على كثرتِهِم نهج البلاغه، صبحى صالح، حكمت 300.
منبع: سيناي نياز؛ جواد محدثي
